Python මූලික සංකල්ප (Basic Concepts)

පාඩම 1.1: Python හැඳින්වීම

සරලවම කිවහොත්, Python යනු උසස් මට්ටමේ (high-level) ක්‍රමලේඛන භාෂාවකි.

"උසස් මට්ටමේ" යනු කුමක්ද? ಇದರ අර්ථය වන්නේ එය මිනිසුන්ට කියවා තේරුම් ගැනීමට පහසු, ඉංග්‍රීසි භාෂාවට සමාන ව්‍යුහයක් තිබීමයි. අපිට පරිගණකයට තේරෙන සංකීර්ණ කේත (binary code) ගැන කරදර වෙන්න අවශ්‍ය නැහැ.

එය බහුකාර්ය (general-purpose) භාෂාවකි. ඒ කියන්නේ වෙබ් අඩවි නිර්මාණය, දත්ත විශ්ලේෂණය, කෘත්‍රිම බුද්ධිය (AI), පරිගණක ක්‍රීඩා සෑදීම, සහ කුඩා ස්ක්‍රිප්ට් ලිවීම වැනි බොහෝ දේවල් සඳහා එය භාවිතා කළ හැකියි.

එය අර්ථ වින්‍යාස කරන (interpreted) භාෂාවකි. මෙහිදී කේතය පේළියෙන් පේළිය ක්‍රියාත්මක වන නිසා දෝෂ හඳුනාගැනීම සහ නිවැරදි කිරීම පහසුයි.

Python ඉගෙන ගන්නේ ඇයි?

Python අද ලෝකයේ වඩාත්ම ජනප්‍රිය ක්‍රමලේඛන භාෂාවක් වීමට හේතු කිහිපයක් තිබේ:

• ඉගෙනීමට පහසුයි (Easy to Learn): එහි වාක්‍ය වින්‍යාසය (syntax) ඉතා සරලයි. වෙනත් භාෂාවලට වඩා අඩු කේත ප්‍රමාණයකින් යමක් කළ හැකියි.
• විශාල ප්‍රජාවක් (Large Community): ඔබට යම් ගැටළුවක් ඇති වුවහොත්, අන්තර්ජාලය හරහා උදව් ලබාගැනීම ඉතා පහසුයි.
• බහුකාර්ය භාවිතය (Versatile): Google, Instagram, Netflix, Spotify වැනි විශාල සමාගම් පවා Python භාවිතා කරනවා.
• ඉහළ රැකියා අවස්ථා (High Demand in Job Market): Python දන්නා අයට ලොව පුරා ඉහළ වැටුප් සහිත රැකියා අවස්ථා බහුලව තිබෙනවා.

ආරම්භ කරන්නේ කෙසේද?

Python වලින් කේත ලිවීම ආරම්භ කිරීමට ඔබට ක්‍රම දෙකක් තිබෙනවා.

විකල්ප 1: Python ස්ථාපනය කිරීම (ඔබේ පරිගණකයේ)

• python.org නිල වෙබ් අඩවියට පිවිසෙන්න.
• "Downloads" කොටසට යන්න. වෙබ් අඩවිය ස්වයංක්‍රීයව ඔබේ මෙහෙයුම් පද්ධතිය (Windows/Mac) හඳුනාගෙන සුදුසුම අනුවාදය පෙන්වයි.
• එය බාගත (download) කරගන්න.
• වැදගත්ම දෙය: ස්ථාපනය කිරීමේදී (installation), "Add Python to PATH" යනුවෙන් ඇති කොටුව (checkbox) අනිවාර්යයෙන්ම ටික් කරන්න. මෙය අනාගතයේදී බොහෝ ගැටළු මඟහරවා ගැනීමට උපකාරී වේ.

විකල්ප 2: Online Compiler භාවිතා කිරීම (ස්ථාපනය කිරීමකින් තොරව)

ඔබට කිසිවක් ස්ථාපනය නොකර, ඉක්මනින්ම කේතයක් ලියා එහි ප්‍රතිඵලය බලාගැනීමට අවශ්‍ය නම්, ඔබට online compiler එකක් භාවිතා කළ හැකියි. replit.com හෝ programiz.com/python-programming/online-compiler/ වැනි වෙබ් අඩවියකට ගොස් ඔබට කෙලින්ම Python කේත ලියන්න පුළුවන්.

අපේ පළමු වැඩසටහන!

ක්‍රමලේඛන ලෝකයේ සම්ප්‍රදායක් ලෙස, අපි මුලින්ම ලියන්නේ "Hello, World!" වැඩසටහනයි. Python වලදී එය ඉතාම සරලයි.

print("හෙලෝ, ශ්‍රී ලංකා!")

ප්‍රතිඵලය (Output):

හෙලෝ, ශ්‍රී ලංකා!

මෙම කේතයෙන් සිදු වූයේ කුමක්ද?

• print() යනු Python වල ඇති සූදානම් කළ ශ්‍රිතයකි (built-in function).
• එහි කාර්යය වන්නේ, වරහන් () තුළ ඔබ ලබා දෙන ඕනෑම දෙයක් තිරය මත පෙන්වීමයි.
• අපි පෙළක් (text) පෙන්වන විට, එය සෑම විටම උද්ධෘත ලකුණු (" හෝ ') තුළ ලිවිය යුතුය.

සුබ පැතුම්! ඔබ ඔබේ පළමු Python වැඩසටහන සාර්ථකව ලිව්වා.

තවත් කේත උදාහරණ (More Code Examples)

Python වල මූලික ක්‍රියාකාරකම් කිහිපයක් මෙන්න.

1. සරල ගණිතය: එකතු කිරීම

print(10 + 5)

15

2. සරල ගණිතය: අඩු කිරීම

print(20 - 8)

12

3. විචල්‍යයක් භාවිතා කිරීම (Using a variable)

name = "සඳුනි"
print("ආයුබෝවන්,", name)

ආයුබෝවන්, සඳුනි

4. පෙළ (strings) එකට සම්බන්ධ කිරීම

word1 = "Python "
word2 = "ඉගෙන ගනිමු"
print(word1 + word2)

Python ඉගෙන ගනිමු

5. පෙළක් නැවත නැවත මුද්‍රණය කිරීම

print("Ha! " * 3)

Ha! Ha! Ha! 

6. සෘජුකෝණාස්‍රයක වර්ගඵලය සෙවීම

length = 10
width = 5
area = length * width
print("වර්ගඵලය:", area)

වර්ගඵලය: 50

7. කමෙන්ට්ස් (Comments) භාවිතා කිරීම

# මෙය කමෙන්ට් එකකි. එය ක්‍රියාත්මක නොවේ.
print("කමෙන්ට්ස් කේතය පැහැදිලි කිරීමට උදව් වේ.")

කමෙන්ට්ස් කේතය පැහැදිලි කිරීමට උදව් වේ.

8. බෙදීම

print(100 / 4)

25.0

9. විවිධ දත්ත වර්ග එකට මුද්‍රණය කිරීම

print("මගේ වයස", 25, "යි.")

මගේ වයස 25 යි.

10. print() ශ්‍රිතය තුළ ගණනය කිරීම

print("3 සහ 7 හි එකතුව:", 3 + 7)

3 සහ 7 හි එකතුව: 10